Współuzależnienie jest złożonym zjawiskiem psychologicznym, które rozwija się w bliskiej relacji z osobą uzależnioną. Dotyka ono nie tylko partnerów osób zmagających się z uzależnieniem od alkoholu czy hazardu, ale również ich dzieci, rodziców i innych bliskich. Rozumienie mechanizmów współuzależnienia pomoże zarówno osobom bezpośrednio dotkniętym tym problemem, jak i tych, którzy szukają informacji, by pomóc swoim bliskim.
Współuzależnienie to zaburzona adaptacja do trudnej sytuacji życiowej, która powstaje w wyniku długotrwałego kontaktu ze stresującymi wydarzeniami związanymi z uzależnieniem bliskiej osoby. Osoba współuzależniona nieświadomie uczestniczy w procesie rozwoju uzależnienia, próbując przystosować się do patologicznej sytuacji. W relacji z osobą uzależnioną, osoba współuzależniona często staje się nadmiernie odpowiedzialna za funkcjonowanie całego systemu rodzinnego.
Warto podkreślić, że współuzależnienie nie jest winą osoby współuzależnionej – jest to naturalny mechanizm psychologiczny, który rozwija się jako próba przetrwania w sytuacji permanentnego stresu. Osoba z tym problemem może poświęcać znaczną ilość czasu i energii na zmniejszenie skutków zaniedbywania obowiązków przez członka rodziny, często kosztem własnych potrzeb i zdrowia psychicznego.
Klasyfikacja i dane
Współuzależnienie, choć nie jest oficjalnie sklasyfikowane jako odrębne zaburzenie w międzynarodowych systemach diagnostycznych (ICD-11 czy DSM-5), jest uznawane przez specjalistów zdrowia psychicznego za istotny problem kliniczny. Problem ten może dotyczyć nawet 25-50% dorosłych członków rodzin z problemem alkoholowym lub podobnym. W klasyfikacji medycznej objawy współuzależnienia często pokrywają się z zaburzeniami adaptacyjnymi (F43.2 w ICD-10) lub przewlekłą reakcją na stres (F43.1).
Badania kliniczne wskazują na trzy główne wymiary współuzależnienia:
- zewnętrzne skoncentrowanie uwagi – czyli nadmierne skupienie się na potrzebach, zachowaniach i problemach osoby uzależnionej kosztem własnych potrzeb
- emocjonalne tłumienie – polega na wypieraniu, ignorowaniu lub tłumieniu własnych emocji, szczególnie tych trudnych, jak złość, smutek czy rozczarowanie. Osoba współuzależniona uczy się nie wyrażać swoich prawdziwych uczuć, by nie prowokować konfliktów lub nie pogarszać sytuacji osoby uzależnionej
- kompulsywne ratowanie – uporczywe próby rozwiązywania problemów uzależnionego, chronienia go przed konsekwencjami jego zachowań i “ratowania” go. Osoba współuzależniona czuje się odpowiedzialna za dobro uzależnionego i podejmuje niekończące się wysiłki, by mu pomóc, nawet kosztem własnego zdrowia, pracy czy relacji społecznych.
Szczególnie istotne jest to, że współuzależnienie może występować transgeneracyjnie – wzorce zachowań charakterystyczne dla współuzależnienia często są przekazywane z pokolenia na pokolenie, nawet jeśli w aktualnej rodzinie nie występuje problem uzależnienia.
Dzieci wychowujące się w rodzinach z problemem uzależnienia mają 2-4 razy większe ryzyko rozwoju wzorców współuzależnieniowych w dorosłym życiu.
Rozwój współuzależnienia w kontekście rodzinnym
Rozwijające się uzależnienie u jednego z członków rodziny wpływa na funkcjonowanie całego systemu rodzinnego. Bliscy osoby uzależnionej często nieświadomie tworzą mechanizmy przystosowawcze, które początkowo pomagają przetrwać trudne sytuacje, ale z czasem stają się destrukcyjne. Osoba współuzależniona stopniowo traci kontakt z własnymi potrzebami, koncentrując się wyłącznie na osobie uzależnionej.
W rodzinie z problemem uzależnienia często obserwuje się zatarcie granic emocjonalnych. Osoba współuzależniona przejmuje odpowiedzialność za zachowania, nastroje i decyzje osoby uzależnionej, co prowadzi do utraty poczucia własnej tożsamości. To szczególnie widoczne w sytuacjach, gdy druga strona usprawiedliwia lub ukrywa skutki nałogu przed otoczeniem.
Charakterystyczne objawy współuzależnienia
Objawy współuzależnienia mogą być różnorodne i przejawiać się na wielu płaszczyznach życia emocjonalnego. Osoba z tym zaburzeniem często koncentruje się na kontrolowaniu zachowań uzależnionego partnera, jednocześnie zaniedbując własne potrzeby i cele życiowe.
Charakterystyczne objawy współuzależnienia obejmują:
- Nadmierne poczucie odpowiedzialności za życie i zachowania osoby uzależnionej
- Trudności w wyrażaniu własnych potrzeb i emocji
- Zaburzenie poczucia bezpieczeństwa i stabilności emocjonalnej
- Tendencję do wchodzenia w rolę wybawiciela lub ofiary
- Chroniczny lęk i napięcie emocjonalne
Długotrwałe współuzależnienie może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych, zarówno fizycznych, jak i psychicznych, w tym do zaburzeń lękowych i depresji. Osoba współuzależniona często doświadcza również problemów psychosomatycznych, takich jak bóle głowy, zaburzenia snu czy problemy trawienne.
-
Psycholog , Psychoterapeuta
Joanna Witczak
Jestem dyplomowanym psychologiem i certyfikowanym terapeutą motywującym oraz psychoterapeutą poznawczo-behawioralnym. Doświadczenie zdobywałam między innymi w placówkach zajmujących się terapią uzależnień, interwencją kryzysową, leczeniem zdrowia psychicznego w szpitalu psychiatrycznym. W trosce o drugą osobę regularnie superwizuję swoją pracę oraz pogłębiam wiedzę uczestnicząc w szkoleniach i konferencjach.
Joanna Witczak
Jestem dyplomowanym psychologiem i certyfikowanym terapeutą motywującym oraz psychoterapeutą poznawczo-behawioralnym. Doświadczenie zdobywałam między innymi w pla...
Obszary wsparcia:
Bezsenność Brak pewności siebie Depresja LGBT+ Friendly Motywacja Prokrastynacja Przemoc Relacje Relacje rodzinne Smutek Strach i lęk Stres Trauma Zaburzenia osobowości Żałoba ZłośćNurt / Rodzaj terapii:
Poznawczo - Behawioralny (CBT)Cena: od 189,00 zł za sesję
Terapeuta uzależnień
Jagoda Gągoł
Jestem specjalistą psychoterapii uzależnień. Ukończyłam studium terapii uzależnień Vis Salutis w Łodzi z akredytacją Krajowego Centrum Przeciwdziałania Uzależnieniom. Swoje doświadczenie zawodowe zdobywałam w ośrodku dla osób doświadczających bezdomności oraz w prywatnym ośrodku leczenia uzależnień. Staż zawodowy odbyłam w Ośrodku Leczenia Terapii Uzależnień w Toruniu.
Obecnie odbywam szkolenie w zakresie psychotraumatologii.Jagoda Gągoł
Jestem specjalistą psychoterapii uzależnień. Ukończyłam studium terapii uzależnień Vis Salutis w Łodzi z akredytacją Krajowego Centrum Przeciwdziałania Uzależnieniom. S...
Obszary wsparcia:
Przemoc Relacje Stres Trauma Uzależnienia Współuzależnienie ŻałobaNurt / Rodzaj terapii:
Terapia uzależnieńCena: od 159,00 zł za sesję
Psycholog
Malwina Okrzesik
Jestem psychologiem, konsultantką laktacyjną, trenerką komunikacji empatycznej. Specjalizuję się w pracy z kobietami/parami w okresie okołoporodowym – ciąży, porodu , połogu i wczesnego okresu rodzicielstwa. Pomagam pokonywać trudności emocjonalne tego czasu: brak akceptacji ciąży, lęk przed porodem, zmiany w relacji i konflikty małżeńskie/partnerskie w związku z pojawieniem się dziecka, zmiany nastroju w ciąży i po porodzie, depresji okołoporodowej, …
Malwina Okrzesik
Jestem psychologiem, konsultantką laktacyjną, trenerką komunikacji empatycznej. Specjalizuję się w pracy z kobietami/parami w okresie okołoporodowym – ciąży, poro...
Obszary wsparcia:
Brak pewności siebie Depresja Kariera Motywacja Relacje Relacje rodzinne Rodzicielstwo Sesje dla par Smutek Strach i lęk Stres Work-Life balance Wypalenie zawodowe ŻałobaCena: od 159,00 zł za sesję
Terapeuta uzależnień
Paulina Radecka
Jestem pedagogiem i certyfikowanym specjalistą psychoterapii uzależnień. Ukończyłam Studium Terapii uzależnień w Instytucie Psychologii Zdrowia rekomendowanym przez Polskie Towarzystwo Psychologiczne. Swoje doświadczenie zdobywałam w Ośrodkach stacjonarnych i w Poradni leczenia uzależnień.
Paulina Radecka
Jestem pedagogiem i certyfikowanym specjalistą psychoterapii uzależnień. Ukończyłam Studium Terapii uzależnień w Instytucie Psychologii Zdrowia rekomendowanym przez Pol...
Obszary wsparcia:
Bezsenność Brak pewności siebie Motywacja Przemoc Relacje Relacje rodzinne Stres Uzależnienia Współuzależnienie ZłośćNurt / Rodzaj terapii:
Terapia uzależnieńCena: od 159,00 zł za sesję
Mechanizmy psychologiczne we współuzależnieniu
W rozwoju współuzależnienia dużą rolę odgrywają specyficzne mechanizmy psychologiczne. Rozwija się system zaprzeczeń, podobny do tego, który występuje u osoby uzależnionej. Może ona minimalizować problem nałogu, racjonalizować zachowania osoby uzależnionej lub całkowicie wypierać istnienie zjawiska.
Charakterystyczne jest również zjawisko “zamrożenia uczuć”. Osoba współuzależniona uczy się tłumić własne emocje, aby lepiej radzić sobie z trudną sytuacją. To prowadzi do problemów w rozpoznawaniu i wyrażaniu własnych potrzeb emocjonalnych. Dodatkowo rozwija się mechanizm nadmiernej kontroli, który jest próbą zapanowania nad chaotyczną rzeczywistością związaną z uzależnieniem bliskiej osoby.
Wpływ współuzależnienia na życie społeczne
Współuzależnienie znacząco wpływa na relacje społeczne osoby współuzależnionej. Koncentracja na problemach osoby uzależnionej często prowadzi do izolacji społecznej i zaniedbywania innych relacji. Osoba współuzależniona może unikać kontaktów towarzyskich z obawy przed ujawnieniem problemów rodzinnych lub z powodu wstydu związanego z zachowaniami osoby uzależnionej.
Życie z osobą nałogowo nadużywającą różnych substancji często wymaga ciągłego dostosowywania się do zmiennych i nieprzewidywalnych sytuacji. To prowadzi do chronicznego stresu i wyczerpania emocjonalnego, co dodatkowo utrudnia utrzymywanie zdrowych relacji społecznych.
Terapia współuzależnienia
Terapia współuzależnienia jest równie ważna jak terapia osoby uzależnionej. W serwisie Holisticum znajdziesz doświadczonych specjalistów, którzy zapewnią Ci wsparcie i pomagają jej zrozumieć niekorzystne mechanizmy, w których funkcjonujesz. Terapia może odbywać się niezależnie od podjęcia leczenia przez uzależnionego partnera, choć najlepsze efekty osiąga się, gdy oba procesy terapii przebiegają równolegle.
Proces terapeutyczny w przypadku współuzależnienia koncentruje się na kilku kluczowych obszarach:
- Odbudowie poczucia własnej wartości i tożsamości
- Nauce rozpoznawania i wyrażania własnych potrzeb
- Pracy nad granicami w relacjach
- Radzeniu sobie z trudnymi emocjami
- Rozwoju umiejętności asertywnej komunikacji
Decydując się na skorzystanie z naszych usług bierzesz udział w terapii z dowolnego miejsca na świecie – potrzebujesz jedynie dostępu do Internetu oraz telefonu lub komputera.
Terapia online ma szczególne znaczenie dla osób współuzależnionych, które często mają trudność z wygospodarowaniem czasu na regularne wizyty stacjonarne. Możliwość uczestniczenia w sesjach terapeutycznych z dowolnego miejsca znacząco zwiększa dostępność pomocy i pozwala na zachowanie regularności spotkań.
Znajdź specjalistę już dziś!
Podsumowanie
Współuzależnienie to złożony problem psychologiczny, który wymaga profesjonalnego podejścia i wsparcia. Dzięki platformie Holisticum.pl osoby współuzależnione mogą otrzymać potrzebną pomoc w dogodnej formie online. Pierwszym krokiem do zdrowienia jest uznanie, że problem współuzależnienia istnieje i że zasługujemy na pomoc – niezależnie od tego, czy osoba uzależniona zdecyduje się na terapię, czy nie.
